Ο Ελληνισμός Της Αιγύπτου

Την περίοδο 1830-1881 που σημειώνεται το πρώτο κύμα μαζικής μετανάστευσης Ελλήνων στην Αίγυπτο, αρχίζει κι η οργάνωση του ελληνισμού της Αιγύπτου σε συλλόγους και κοινότητες. Οι Έλληνες μετανάστες της Αιγύπτου έφεραν, στην καινούρια τους πατρίδα πολλές τέχνες, ανέπτυξαν την καλλιέργεια και το εμπόριο του βαμβακιού, αλλά δημιούργησαν και μια σειρά από αξιόλογες βιομηχανίες. Γρήγορα, επίσης, δημιουργήθηκαν σχολεία, εκκλησίες και νοσοκομεία. Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, το 80% της αιγυπτιακής οικονομικής ζωής εκείνης της εποχής, κινούνταν από Έλληνες. Με λίγα λόγια, ο ελληνισμός της Αιγύπτου συντέλεσε πολύ στην πρόοδο της χώρας, που τον φιλοξένησε.

Εδώ πρέπει να αναφερθεί ότι η πρώτη Τράπεζα στην Αίγυπτο, ήταν αυτή που δημιούργησε η οικογένεια Συνοδινού με την επωνυμία «Αγγλο-Αιγυπτιακή Τράπεζα», ενώ από Έλληνες δημιουργήθηκαν και η «Τράπεζα της Αλεξάνδρειας» καθώς και η «Γενική Τράπεζα της Αλεξάνδρειας». Είναι γνωστή, εξάλλου, η πνευματική ακμαιότητα του ελληνισμού της Αιγύπτου εκείνη την περίοδο, η σημαντική πνευματική και καλλιτεχνική δημιουργία. Πολλά θέατρα και κινηματογράφοι ήταν ελληνικά, ενώ το 1860 εκδόθηκε και το πρώτο περιοδικό έντυπο στα ελληνικά, για να ακολουθήσουν αμέσως μετά, πολλά περιοδικά, όπως τα «Γράμματα» και η «Νέα Ζωή».

Η παρακμή της ισχυρής μέχρι τότε παρουσίας του ελληνισμού της Αιγύπτου (έφτασε ακόμα και τα 140.000 άτομα), ήρθε με την επανάσταση του 1952, όταν η κυβέρνηση Νάσερ, εθνικοποίησε τη βιομηχανία βάμβακος, γεγονός που οδήγησε πρώτους τους μεγάλους Έλληνες επιχειρηματίες να εγκαταλείψουν την Αίγυπτο. Η επέκταση των εθνικοποιήσεων και σε άλλους κλάδους της οικονομίας, αλλά και η έκρυθμη κατάσταση που δημιουργήθηκε σε ολόκληρο τον αραβικό κόσμο, μετά την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ, κορύφωσε τη φυγή του αιγυπτιώτη ελληνισμού.

Στο διάστημα 1957-1962, πάνω απ' το 70% των Αιγυπτιωτών Ελλήνων, εγκατέλειψαν τη χώρα. Παρέμειναν τότε, αρχικά, περίπου 20.000 άτομα, αλλά και πάλι έφευγαν διαρκώς, με αποτέλεσμα σήμερα να διαβιούν στην Αίγυπτο περίπου 3.000 Έλληνες, με τις μεγαλύτερες ελληνικές κοινότητες να είναι αυτές του Καΐρου και της Αλεξάνδρειας κατά πρώτο λόγο, και μετά οι κοινότητες Ισμαηλίας, Πορτ Σαϊντ και Καφρ Ελ Ζαγιάτ.

Η Ελληνική Κοινότητα Καϊρου παραμένει ένα ζωντανό κύτταρο που δρα μέσα στην Αίγυπτο, στην καρδιά του αραβικού κόσμου. Συνεχίζει την πλούσια φιλανθρωπική, πολιτιστική, πνευματική και κοινωνική της δράση διατηρώντας εκκλησίες, σχολείο, νοσοκομείο, γηροκομείο και ξενώνα, ενώ υπάρχει και η ίδρυση του Ελληνικού Πολιτιστικού Κέντρου.

Όσο αφορά την Κοινότητα της Αλεξάνδρειας, αξίζει να γίνει ιδιαίτερη αναφορά στο "Τοσιτσαίο–Πρατσίκειο" Δημοτικό Σχολείο που είναι αμιγές ελληνικό. Λειτουργεί ως 6θέσιο δημοτικό με την υπαγωγή σ’ αυτό κι ενός τμήματος νηπιαγωγείου. Φορέας λειτουργίας του Σχολείου είναι η Ελληνική Κοινότητα Αλεξάνδρειας (ΕΚΑ) η οποία διαθέτει τις κτιριακές εγκαταστάσεις και καλύπτει τις πάγιες δαπάνες λειτουργίας. Στεγάζεται σήμερα στις κτιριακές εγκαταστάσεις της περίφημης "Σαλβαγείου Εμπορικής Σχολής" και βρίσκεται εντός του ιστορικού ελληνικού τετραγώνου, (οδός Μ. Αλεξάνδρου 63), όπου στεγάζονται η Ελληνική Κοινότητα, το Γενικό Προξενείο, το «Αβερώφειο» Γυμνάσιο και το Συμβούλιο Απόδημου Ελληνισμού (ΣΑΕ). Διαθέτει 7 αίθουσες διδασκαλίας (έξι για το δημοτικό και μία για το νηπιαγωγείο) όπου σε κάθε αίθουσα υπάρχει κι από ένας υπολογιστής συνδεδεμένος με το διαδίκτυο για να μη μένουν πίσω τα παιδιά στον τομέα της ενημέρωσης και της τεχνολογίας. Εκτός των αιθουσών, το Σχολείο έχει ακόμα στη διάθεσή του ιδιαίτερη αίθουσα Πληροφορικής, μία αξιόλογη σχολική βιβλιοθήκη, ένα θέατρο υψηλών προδιαγραφών, ένα άρτια εξοπλισμένο κλειστό γυμναστήριο, κι ένα ανοιχτό αθλητικό χώρο διαστάσεων ενός κανονικού γηπέδου ποδοσφαίρου. Εκτός του σχολείου αυτού, και των όποιων άλλων ιδρυμάτων, στην Αλεξάνδρεια λειτουργεί κι Ελληνικό Πολιτιστικό Κέντρο.

Γενικά στην Αίγυπτο σήμερα λειτουργούν πολλά ελληνικά σχολεία, σωματεία και σύλλογοι. Άλλο ένα παράδειγμα, στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Κοιλάδας στην πόλη Σοχάγκ, περίπου 500 χιλιόμετρα νοτίως του Καϊρου, λειτουργεί εδώ και μερικούς μήνες Τμήμα Ελληνικών Σπουδών.

Εκτός της έντονης δραστηριότητας των ανωτέρω κοινοτήτων, μείζονα θεσμό ελληνικού ενδιαφέροντος αποτελεί το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας το οποίο δραστηριοποιείται σε όλη την αφρικανική ήπειρο. Ακόμα, εξαιρετικά σημαντική είναι και η Ιερά Μονή Αγίας Αικατερίνης, Ελληνορθόδοξο μοναστικό κέντρο που χρονολογείται από τον 6ο αιώνα και το οποίο αποτελεί τον κυριότερο πόλο έλξης πολιτιστικού και θρησκευτικού τουρισμού στην περιοχή της χερσονήσου Σινά.

Τα τελευταία χρόνια, έχουν γίνει από γνωστούς Έλληνες επιχειρηματίες αρκετές επενδύσεις στην Αίγυπτο, σε διάφορους τομείς με σημαντικά αποτελέσματα και πολύ θετικές προοπτικές. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται ο όμιλος Βαρδινογιάννη, ο οποίος επιχειρεί γεωτρήσεις για πετρέλαιο και η Χαρτοποιία Θράκης με την επωνυμία «Flora-Pyramis» η οποία έχει έντονη παρουσία στην αιγυπτιακή αγορά.

Αξίζει, τέλος, να σημειωθεί, πως απ' τους σημαντικότερους θεσμούς που οργανώνει η Ελλάδα στην Αίγυπτο είναι οι εκδηλώσεις ανά διετία με την επωνυμία «ΚΑΒΑΦΕΙΑ» κι η απονομή των Διεθνών Βραβείων Καβάφη.


Φωτογραφίες: 1. Ελληνική εκδήλωση με πλήθος κόσμου την περίοδο ακμής του Ελληνισμού της Αιγύπτου, 2. η αυλή του ελληνικού σχολείου της Αλεξάνδρειας και 3. η σημαία της Αιγύπτου