Αφιέρωμα Στην Ηθοποιό Ειρήνη Παππά

Η Ειρήνη Παππά είναι μια ιδιαίτερα αγαπητή προσωπικότητα, παγκόσμιας εμβέλειας! Αποτελεί την ενσάρκωση της κλασσικής Ελληνίδας ηθοποιού. Τα ιδιαίτερα σπάνια χαρακτηριστικά του προσώπου της αντανακλούν μια τραχύτητα που αγγίζει τα όρια του τραγικού, κι αυτό την ανέδειξε ως την κορυφαία ηρωίδα των αρχαίων ελληνικών τραγωδιών και την κατέστησε διάσημη σε ολόκληρο τον κόσμο! Να σημειωθεί όμως ότι πέρα απ' αυτή την έντονη και αξιοθαύμαστη καλλιτεχνική δραστηριότητα, είχε συμμετοχή και στους αγώνες του ΕΑΜ. Αλλά ας δούμε την πετυχημένη πορεία της Ειρήνης Παππά στους χώρους του θεάματος και της τέχνης, αναλυτικά...

Γεννήθηκε ως Ειρήνη Λελέκου (αυτό είναι το πραγματικό της όνομα) στις 3 Σεπτεμβρίου του 1926 (μια άλλη εκδοχή αναφέρει το 1929), σε ένα μικρό χωριό της Κορινθίας, το Χιλιομόδι. Οι γονείς της ήταν δάσκαλοι. Η μητέρα της η κυρία Ελένη, από μικρή της έλεγε παραμύθια που τη βοήθησαν να διαμορφώσει μια έντονη δημιουργική φαντασία, γεμάτη με εικόνες στις οποίες πρωταγωνιστούσε η ίδια. Ο πατέρας της ήταν καθηγητής κλασσικού δράματος κι ο άνθρωπος που τη βοήθησε να διαμορφώσει την προσωπική της άποψη για τον χώρο της τέχνης και των γραμμάτων. Στην εφηβεία της αποφάσισε να παρακολουθήσει μαθήματα υποκριτικής στην Εθνική Σχολή Κλασσικού Θεάτρου στην Αθήνα, και από την ηλικία των 15 χρόνων ξεκίνησε την καριέρα της ως ραδιοφωνική παραγωγός, τραγουδίστρια και χορεύτρια σε καλλιτεχνικές εκδηλώσεις. Κατά τη δεκαετία του 50, συμμετέχει σε παραγωγές του Εθνικού Θεάτρου και γίνεται γρήγορα διάσημη χάρη στις εξαιρετικές της ερμηνείες σε αρχαίες τραγωδίες, όπως η "Μήδεια" κι η "Ηλέκτρα".

Η σπάνια φυσιογνωμία κι οι υποκριτικές της ικανότητες προσέλκυσαν αμέσως το ενδιαφέρον μεγάλων ξένων παραγωγών, που την πείθουν να περάσει τα ελληνικά σύνορα. Γύρω στα τέλη της δεκαετίας του '50 τη συναντάμε να ενσαρκώνει το ρόλο της αγωνίστριας Μαρίας Παπαδήμου στην αξέχαστη υπερπαραγωγή του Hollywood "Τα Κανόνια του Ναβαρόνε" (1961), ενώ αργότερα γίνεται η Χήρα στον "Αλέξη Ζορμπά" (1964). Για τη συγκεκριμένη ταινία με πρωταγωνιστή τον αείμνηστο Anthony Quinn, πιστεύεται ότι ήταν τόσο μεγάλη η επιτυχία της κι η διαφήμιση που δέχθηκε η Ελλάδα για τις όμορφες παραλίες και τη ζεστή ιδιοσυγκρασία των κατοίκων της, ώστε στάθηκε αφορμή για να αναπτυχθεί ο ελληνικός τουρισμός, ιδιαίτερα στην Αμερική. Η μια επιτυχία λοιπόν διαδέχεται την άλλη για την Ειρήνη Παππά και το πρόσωπό της βρίσκεται για πολλές δεκαετίες στο διεθνές κινηματογραφικό προσκήνιο.

Το θεατρικό της ντεμπούτο στη σκηνή του "Broadway", πραγματοποιείται το 1967 με το έργο "Εκείνο Το Καλοκαίρι, Εκείνο Το Φθινόπωρο" στο πλευρό του Γιον Βόιντ, ενώ αργότερα τη συναντάμε στις "Τρωάδες" και στην "Ιφιγένεια" σε σκηνοθεσία του μεγάλου Έλληνα σκηνοθέτη Μιχάλη Κακογιάννη.

Το 1972 τη συναντάμε σε μια άλλη μορφή καλλιτεχνικής έκφρασης, πρωτόγνωρη για το ευρύ κοινό. Τραγούδησε στον τελευταίο δίσκο του ελληνικού αγγλόφωνου ροκ συγκροτήματος Aphrodite's Child. Μέλη του group ήταν, εκτός των άλλων, κι ο βραβευμένος με Oscar συνθέτης Βαγγέλης Παπαθανασίου (πλήκτρα) κι ο επίσης σε όλους γνωστός Ντέμης Ρούσσος (μπάσο, φωνητικά). Ο δίσκος αυτός ονομαζόταν "666", και τα μουσικά του θέματα ήταν βασισμένα στην Αποκάλυψη του Ιωάννη. Άλλη μια συνεργασία είχε με το Βαγγέλη Παπαθανασίου, στο άλμπουμ "Ωδές", το 1979...

Η Φιλμογραφία Της Ειρήνης Παππά

Χαμένοι Άγγελοι 1948, Νεκρή Πολιτεία 1951, Μια Από Εκείνες 1953, Θεοδώρα, Η Σκλαβωμένη Αυτοκράτειρα 1954, Αττίλας 1954, Μπουμπουλίνα 1959, Η Λίμνη Των Στεναγμών 1959, Ψιτ Κορίτσια 1959, Οι Αναξιόπιστοι 1960, Τα Κανόνια Του Ναβαρόνε 1961, Αντιγόνη 1961, Ηλέκτρα 1962, The Moon Spinners 1964, Αλέξης Ζορμπάς (Zorba The Greek) 1964, Τrap For The Assassin 1966, Witness Out Of Hell 1967, The Brotherhood 1968, Beyond The Mountains 1968, We Still Kill The Old Way 1968, Ann Of The Thousand Days 1969, Z 1969, Το Όνειρο Του Βασιλιά 1969, Oasis Οf Fear 1971, Σκάνδαλο Στη Ρώμη 1971, Μια Φορά Κι Ένα Καιρό Στη Νέα Υόρκη 1972, Don't Torture The Duckling 1972, Τρωάδες 1972, Το μήνυμα 1976, Μωϋσής, Ο Αγγελιοφόρος Του Θεού 1977, Ιφιγένεια Εν Αυλίδοις 1977, Ο Χριστός Σταμάτησε Στο Eboli 1979, The Ring Of Darkness 1979, Bloodline 1979, Το Λιοντάρι Της Ερήμου 1981, Erendira 1984, Into The Night 1985, Γλυκιά Πατρίδα 1986, Το Χρονικό Ενός Προαναγγελθέντος Θανάτου 1987, High Season 1987, Island 1989, Ο Δολοφόνος Της Οδού Νιρβάνα 1999, Γράμμα Απ' Το Παρίσι 1992, Πάνω, Κάτω Και Πλαγίως 1993, Homecoming 1994, Οδύσσεια 1997, Γέρμα 1999, The Wong Boy 2000, Φθινοπωρινή Επιστροφή 2001, Το Μαντολίνο Του Λοχαγού Κορέλι 2001, Και Το Τρένο Πάει Στον Ουρανό 2002...

Σπουδαιότερες Διακρίσεις - Βραβεία

Το 1969 η Ειρήνη Παππά κερδίζει το βραβείο "Oscar" για την ερμηνεία της στην ταινία "Ζ", με σκηνοθέτη τον διάσημο Έλληνα Κώστα Γαβρά.

Το έτος 2002 της απονεμήθηκε ο τίτλος "Γυναίκα της Ευρώπης". Ο τίτλος αυτός απονέμεται κάθε χρόνο σε γυναίκες που έχουν τιμήσει την ευρωπαϊκή τους καταγωγή με το σπουδαίο πολιτιστικό ή πνευματικό τους έργο. Η απονομή του βραβείου έγινε στις Βρυξέλλες, στο μεγαλοπρεπές περιβάλλον της Bελγικής Γερουσίας.

Τον Ιούλιο του 2008 τιμήθηκε με το "Βραβείο Ρώμη" (Premio Roma). Η εκδήλωση που ήταν μια απ' τις μεγαλύτερες πολιτιστικές εκδηλώσεις για το περσινό καλοκαίρι, με συνολικά 3.000 προσκεκλημένους, έλαβε χώρα στο αρχαίο θέατρο της "Όστια Αντίκα", λίγα χιλιόμετρα έξω απ' την Ιταλική πρωτεύουσα. Συγκινημένη η γυναίκα-σύμβολο από άλλη μια διάκριση, τη στιγμή που ανέβηκε στη σκηνή για να παραλάβει το βραβείο, δήλωσε: "Δεν ξέρω αν πρέπει να γελάσω ή να κλάψω, μπορώ μόνο να πω ότι η Αθήνα θα είναι πάντα η μητέρα μου, πρώτη. Η Ρώμη είναι η δεύτερη..." Η Ειρήνη Παππά επέδειξε και τις χορευτικές της ικανότητες, καθώς στη χορευτική παράσταση του "Λυκείου Ελληνίδων" που ακολούθησε, δε δίστασε να σύρει το χορό.

Tο Φλεβάρη του 2009 έλαβε άλλο ένα βραβείο, το "Χρυσό Λέοντα" της Μπιενάλε Θεάτρου Βενετίας. Στην αιτιολογία της διάκρισης αναφέρθηκε ότι η Ειρήνη Παππά "είναι μια από τις γνωστότερες καλλιτέχνιδες, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η οποία, στην σταδιοδρομία της, που μετρά πέντε δεκαετίες, υποστήριξε κι ανέδειξε σημαντικούς (γυναικείους) ρόλους του θεάτρου και του κινηματογράφου, πολλοί εκ των οποίων ανήκαν στην αρχαία τραγωδία. Έγινε μια διεθνής εκπρόσωπος του μεσογειακού πολιτισμού, ενσαρκώνοντας πλήρως τη δύναμη της αρχαίας τραγωδίας". Η Ειρήνη Παππά, ευχαριστώντας για την τιμή, κι αναφερόμενη στην αρχαία τραγωδία, υπογράμμισε: "Τα έργα αυτά με συγκινούσαν απ' τα δώδεκά μου χρόνια. Εξακολουθώ να πιστεύω ότι είναι επίκαιρα όσο ποτέ, καθρέφτης της κοινωνίας μας και των όποιων αντιφάσεών της".

Το Μάρτη του 2009 της απονεμήθηκε σε ελληνικό χώρο (Περιστύλιο της Βουλής) το πρώτο βραβείο του Ιδρύματος για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία για "τις Ελληνίδες και τους Έλληνες παγκόσμιας αναγνώρισης". Η βράβευση συνέπεσε με τον εορτασμό της διεθνούς ημέρας Θεάτρου (27/3). Γεμάτη συγκίνηση η εκλεκτή ηθοποίος σημείωσε ότι "η βράβευση αυτή έχει ιδιαίτερη αξία και συμβολισμό, γιατί με βραβεύει το Κοινοβούλιο κι η πατρίδα μου"...

Τα τελευταία χρόνια η Ειρήνη Παππά ζει κι εργάζεται στο εξωτερικό ανεβάζοντας αρχαίες ελληνικές τραγωδίες...