21 Μαρτίου, Η Μέρα Του Δεξιοτέχνη Κι Ανεπανάληπτου Μανώλη Χιώτη!

Ο Μανώλης Χιώτης ήταν ένας απ' τους σημαντικότερους συνθέτες της Λαϊκής μουσικής και μεγάλος δεξιοτέχνης του μπουζουκιού. Έφερε επανάσταση στην ελληνική μουσική, καθιερώνοντας την τέταρτη - διπλή - χορδή στο μπουζούκι. Κι ένα άλλο ακόμα χαρακτηριστικό, απ' αυτά τα σπάνια που δημιουργεί καμιά φορά η Ζωή, ο Μανώλης Χιώτης (όπως κι ο Βασίλης Τσιτσάνης) γεννήθηκε και πέθανε την ίδια μέρα!

Γεννήθηκε στις 21 Μαρτίου του 1920 (κατά μια άλλη εκδοχή, το 1921) στη Θεσσαλονίκη, όπου είχε μετακομίσει η οικογένειά του απ' το Ναύπλιο. Κατά τη διάρκεια των μαθητικών του χρόνων πήρε μαθήματα κιθάρας, μπουζουκιού και ούτι απ' το διάσημο μουσικοδιδάσκαλο της εποχής Γεώργιο Λώλο. Το 1935 επέστρεψε με την οικογένειά του στο Ναύπλιο και σε ηλικία μόλις 15 ετών έκανε τις πρώτες εμφανίσεις του σε μαγαζιά της περιοχής.

Η αλήθεια είναι ότι ο Μανώλης Χιώτης δεν έζησε δύσκολα παιδικά χρόνια. Η οικογένειά του ήταν ευκατάστατη. Η μητέρα του μάλιστα διατηρούσε στο Ναύπλιο ένα απ' τα πλέον αριστοκρατικά μπαρ της εποχής κι αυτό το αρχοντικό στυλ στο πάλκο διατήρησε κι ο ίδιος στη μετέπειτα πορεία του. Όσο για τον πατέρα του, λεγόταν Διαμαντής Χιώτης κι ήταν απ' τον Πειραιά, με καταγωγή όμως απ' τη Χίο (φαίνεται κι απ' το επίθετό του).

Το 1936 ο Μανώλης Χιώτης κατέβηκε στην Αθήνα. Εμφανίστηκε για λίγες ημέρες στα «Παγώνια» (στη Σωκράτους και Αγίου Κωνσταντίνου γωνία) κι αμέσως μετά στο «Δάσος», πλάι στον μεγάλο Στράτο Παγιουμτζή. Ήταν ακόμα 16 χρονών, ωστόσο ο Παγιουμτζής, διακρίνοντας το ταλέντο του, τον παρουσίασε στην Columbia, με την οποία υπέγραψε το πρώτο του συμβόλαιο το 1936.

Την επόμενη χρονιά φωνογράφησε και το πρώτο του τραγούδι «Γιατί Δε Λες Το Ναι» (Το Χρήμα Δεν Το Λογαριάζω), με εκτελεστή το Στράτο Παγιουμτζή. Λίγο αργότερα γνωρίζεται με τον Μπαγιαντέρα και παίζει μαζί του στις κλασικές εκτελέσεις των προπολεμικών επιτυχιών του, «Νυχτερίδα», «Μ' Έχεις Μαγεμένο», «Ζούσα Μοναχός Χωρίς Αγάπη» κ.ά.

Αμέσως μετά την απελευθέρωση, χρησιμοποιεί για πρώτη φορά τον ενισχυτή στις εμφανίσεις του κι η καριέρα του εκτινάσσεται απότομα, όταν ηχογραφεί σε δεύτερη εκτέλεση το ήδη επιτυχημένο τραγούδι του «Ο Πασατέμπος» (1946). Σ' αυτό το τραγούδι καινοτομεί και χρησιμοποιεί το τετράχορδο (με διπλές χορδές) μπουζούκι. Στο πάλκο μάλιστα, χρησιμοποιεί δύο μπουζούκια, ένα κλασικό με μεταλλικές χορδές, κι ένα με χορδές από έντερα ώστε η χροιά του να μοιάζει με το ούτι.

Κατά τη δεκαετία του '40 γράφει τη μια επιτυχία μετά την άλλη: «Πάλι Στις 3 Ήρθες Εχθές Να Κοιμηθείς», «Θα Σου Πω Το Μυστικό Μου», «Το Φτωχομπούζουκο» κ.ά. Το 1950 γράφει σε στίχους του Ν. Ρούτσου (που του έδινε στίχους που απέρριπτε ο Τσιτσάνης) «Τα Πεταλάκια» και την ίδια χρονιά το «Σ' Αυτό Το Φτωχοκάλυβο» με τη Στέλλα Χασκίλ.

Το 1954 παντρεύεται την πρώτη του γυναίκα, την τραγουδίστρια Ζωή Νάχη κι αποκτά μαζί της δύο παιδιά. Λίγο αργότερα γνωρίζει τη Μαίρη Λίντα και κάνουν μαζί το ανεπανάληπτο ντουέτο που κυριάρχησε στο ελληνικό τραγούδι μέχρι το '66, οπότε και χώρισαν (είχαν παντρευτεί το 1959). Ανεπανάληπτες επιτυχίες, κλασικές φιγούρες στον κινηματογράφο και λάτιν ρυθμοί, που κορυφώνονταν σε καταπληκτικά, επιδέξια σόλα. Παράλληλα, συνθέτει και δίνει κλασσικού ύφους επιτυχίες στο Στέλιο Καζαντζίδη (κυρίως σε στίχους του Χρήστου Κολοκοτρώνη).

Το 1959 ενορχηστρώνει τον «Επιτάφιο» του Μίκη Θεοδωράκη, που έχει κάνει ήδη μια αποτυχημένη έκδοση, και τον απογειώνει. Ακολουθούν οι «Λιποτάκτες», η «Πολιτεία» και το «Αρχιπέλαγος». Με τις ενορχηστρώσεις του Χιώτη και τις φωνές της Μαίρης Λίντα, του Γρηγόρη Μπιθικώτση, του Στέλιου Καζαντζίδη και της Μαρινέλλας, τα έργα του Θεοδωράκη, αλλά και του Χατζηδάκη - του οποίου υπήρξε για καιρό σολίστας - αποκτούν λαϊκή απήχηση. Είναι ουσιαστικά αυτός που ανοίγει το δρόμο και στους άλλους λαϊκούς μουσικούς να συνεργαστούν με τους λόγιους συνθέτες, με αποτέλεσμα την έκρηξη του λεγόμενου «Έντεχνου».

Τα τελευταία πέντε χρόνια της ζωής του ήταν και τα πιο δραματικά. Χωρίζει με τη Λίντα (πράγμα που του στοίχισε πολύ), κάνει αποτυχημένες συνεργασίες, ενώ αρχίζει να δίνει τις πρώτες μάχες του στον αδυσώπητο πόλεμο που του άνοιξε ο καρκίνος. Έτσι, στις 21 Μαρτίου του 1970, ανήμερα των 50ων γενεθλίων του, ο Μανώλης Χιώτης αφήνει την τελευταία του πνοή. Στην κηδεία του, ο Γιάννης Καραμπεσίνης παίζει με το μπουζούκι του Χιώτη τα «Ηλιοβασιλέματα» και το συγκινημένο πλήθος τραγουδά με δάκρυα στα μάτια. Μαζί κι οι τρεις συντρόφισσες της ζωής του: Ζωή Νάχη, Μαίρη Λίντα και Μπέμπα Κυριακίδου...

Δισκογραφία

Ναι Μάτια Μου (1955), Θέλω Να Πω Τον Πόνο Μου (1955), Έφυγες Και Που Μ' Αφήνεις (1956), Ώρα Καλή Καράβι Μου (1957), Συγχώρα Με Μητέρα (1957), Εσύ Δεν Είσαι 'Ανθρωπος (1957), Διάβασα Πως Παντρεύεσαι (1957), Σκότωσέ Με (1957), Απότομα (1959), Απόψε Φίλα Με (1959), Πάρε Το Δάκρυ Μου (1959), Εσύ Είσαι Η Αιτία Που Υποφέρω (1959), Τα Πεταλάκια (Η Σούστα) (1961), Οριεντάλ Σόλο (1962), Συλβάνα (1962), Hiotis Sorrow (1962), Θεσσαλονίκη Μου (1962), Μελαχροινή Τσιγγάνα Μου (1963), Σήκω Κοπέλα Μου (1964), Σου Γράφω Μάνα Απ' Την Αμερική (1965), Σαν Πρώτα Δεν Μ' Αγαπάς (1965), Honeymoon (1965), Ανοίχτε Απόψε Ουράνια (1965), Η Μεγάλη Μου Αγάπη (1965)...

Ο Μανώλης Χιώτης υπήρξε μία προσωπικότητα που άλλαξε την ιστορία και την εξέλιξη της μουσικής στην Ελλάδα. Η καινοτομία του που καθιέρωσε τις 4 (διπλές) χορδές στο μπουζούκι, μπορεί μεν να προκάλεσε το μένος των παραδοσιακών τριχορδάδων (ήρθε σε διάσταση με τον Τσιτσάνη), αλλά έκανε αποδεκτό το μπουζούκι σε όλη την Ελλάδα, μιας και μέχρι τότε ήτανε απαγορευμένο και χαρακτηρισμένο ως «υπερβολικά λαϊκό», αλλά και γνωστό στον υπόλοιπο κόσμο.

Ο Μανώλης Χιώτης είναι ο άνθρωπος που έκανε προσωπική συμφωνία με την ίδια τη Μουσική να του παραχωρήσει χώρους και τομείς της, ώστε, και ο ίδιος να συνθέτει και να μεγαλουργεί, αλλά κι εκείνη να διατηρήσει την αξία της και την ακτινοβολία της μέσα στους αιώνες! Όλα τα κομμάτια του Μανώλη Χιώτη ακούγονται σε στάση "πεσμένοι στα γόνατα, σαν σε προσευχή" ή σε "βαθιά υπόκλιση!". Το ίδιο ισχύει και για το τραγούδι που υπάρχει στο video που ανέβασα. Έχει τίτλο...ή μάλλον δεν έχει τίτλο, ο άνθρωπος κάνει ότι θέλει... Ή καλύτερα, δώστε του τίτλο εσείς... Πείτε το "Έτσι Ηχεί Η Τελειότητα", πείτε το "Ότι Δε Θα Ξανακούσουμε Ποτέ", ή "Ένα Μπουζούκι Εξηγεί Τα Όνειρα" κι ακόμα μπορείτε να το πείτε "Όταν Δημιουργούν Οι Ουρανοί"... Δώστε του όποια ονομασία εσείς θέλετε! Για την ιστορία μόνο να πούμε ότι πρόκειται για απόσπασμα απ' την ταινία "Μερικοί Το Προτιμούν Κρύο" (1962) του Γιάννη Δαλιανίδη...