Ο Ελληνισμός Της Χιλής

Δεν είναι η πρώτη φορά που το blog κάνει λόγο για τον ελληνισμό της Χιλής. Προφανώς κάτι εντυπωσιακό συμβαίνει με την Ελλάδα στη χώρα αυτή της Λατινικής Αμερικής και δε μπορεί να αφήσει κανένα αδιάφορο. Σύμφωνα λοιπόν με τα υπάρχοντα στοιχεία, στη Χιλή, σε μια χώρα απόστασης 15.000 χλμ. απ' την Ελλάδα, η ελληνική παρουσία είναι ιδιαίτερα έντονη. Σε ένα μήκος 4.000 χλμ., ζουν και δρουν στις μέρες μας, οργανωμένοι σε οκτώ Ελληνικές Κοινότητες, περίπου 5.000 Έλληνες, οι περισσότεροι τρίτης και τέταρτης γενιάς, ενώ η ελληνική σημαία κυματίζει απ' άκρη σ' άκρη!

Η παλαιότερη κι η μεγαλύτερη Ελληνική Κοινότητα βρίσκεται στην πόλη της Αντοφαγάστα, όπου κι εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι Έλληνες μετανάστες, στις αρχές του 20ου αιώνα, οι οποίοι κι εντάχθηκαν ενεργά στην χιλιανή κοινωνία κι εξελίχθηκαν σε σημαντικό οικονομικό και κοινωνικό παράγοντα, καθώς οι πιο πολλοί ασχολήθηκαν με την γεωπονία, την αρτοποιία, την παραγωγή και διανομή γάλατος, γεγονός για το οποίο το 1924 στην πόλη αυτή έλεγαν ότι «οι Έλληνες μας έδωσαν τα λαχανικά, το γάλα και το ψωμί». Σημαντικές και πολύ δραστήριες είναι επίσης κι οι Ελληνικές Κοινότητες στις πόλεις του Κοκίμπο, της Λα Σερένα, του Πούερτο Μόντ, του Βαλπαραίσο και φυσικά της χιλιανής πρωτεύουσας Σαντιάγο. Όλες είναι οργανωμένες σε μια αντίστοιχη Ομοσπονδία, η οποία συστήθηκε το 2006, με σκοπό την ένωση των Ελλήνων ομογενών της χώρας και την από κοινού διάδοση των ελληνικών αξιών και παραδόσεων.

Σε κάθε Κοινότητα δραστηριοποιούνται πολιτιστικοί σύλλογοι, φιλόπτωχος και νεολαία, αρκετά μέλη των οποίων μπορεί να μη μιλάνε τα ελληνικά, όμως φέρουν μέσα τους ζωντανή την Ελλάδα, τραγουδούν με υπερηφάνεια τον εθνικό μας ύμνο, με μεγάλο ενθουσιασμό χορεύουν ελληνικούς παραδοσιακούς χορούς, φορώντας παραδοσιακές στολές που κατασκευάζουν μόνοι τους (από φωτογραφίες βιβλίων και βίντεο). Πολλοί απ' αυτούς ζουν με το όνειρο να γνωρίσουν την πατρίδα των προγόνων τους που τιμούν και θαυμάζουν, όνειρο το οποίο εκπληρώνεται για αρκετούς μέσω των προγραμμάτων φιλοξενίας παιδιών, νέων και ατόμων τρίτης ηλικίας που διοργανώνει κάθε χρόνο για τους ομογενείς η Γενική Γραμματεία Απόδημου Ελληνισμού σε συνεργασία με τους Δήμους. Σημαντική είναι κι η διάδοση της μουσικής παράδοσης του μπουζουκιού απ' τον γνωστό στην Χιλή, ελληνικής καταγωγής κιθαρίστα, Αλέξανδρο Τεφαρίκη κι απ' το νεανικό μουσικό συγκρότημα «Τρίπολις» της Ελληνικής Κοινότητας Αντοφαγάστα.

Επίσης, Άμισθα Ελληνικά Προξενεία λειτουργούν στις πόλεις της Αντοφαγάστα και του Βαλπαραίσο, ενώ στο Σαντιάγο τα τελευταία δύο χρόνια βρίσκεται η έδρα του Συμβουλίου Απόδημου Ελληνισμού της Περιφέρειας Κεντρικής και Νοτίου Αμερικής.

Στη Χιλή λειτουργούν, ακόμα, δύο Ορθόδοξοι ελληνικοί Ναοί, των Αγίων Κωνσταντίνου κι Ελένης στο Σαντιάγο και της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, στη Βίνια Δελ Μαρ. Σημαντικό είναι και το έργο της Ορθόδοξης Ελληνικής Αρχιεπισκοπής Μπουένος Άιρες και Λατινικής Αμερικής με Μητροπολίτη το Σεβασμιότατο Ταράσιο, ο οποίος επισκέπτεται συχνά την Χιλή και συμβάλλει σημαντικά, μεταξύ άλλων, στην διατήρηση δεσμών της εκκλησίας με την νεολαία.

Το γεγονός λοιπόν ότι η Χιλή είναι μια χώρα που χαρακτηρίζεται απ' τον έκδηλο φιλελληνισμό της, αυτό είναι κάτι παραπάνω από γνωστό! Μόνο στο Σαντιάγο και στις γύρω περιοχές αριθμούνται περίπου 600 δρόμοι με ελληνικά ονόματα (ελληνικά νησιά: Ρόδος, Κέρκυρα, Κρήτη κ.α., ελληνική μυθολογία και φιλοσοφία: Σωκράτης, Αφροδίτη, Απόλλωνας, Ερμής κ.α.), με πιο γνωστές την ροτόντα ATENAS και τη λεωφόρο GRECIA, όπου βρίσκεται η ελληνική εκκλησία κι ο ομώνυμος σταθμός Μετρό. Χαρακτηριστικά είναι επίσης τα γλυπτά κλασικής ελληνικής τέχνης (Ίκαρος, Δαίδαλος, Καρυάτιδες, Δούρειος Ίππος) και τα ψηφιδωτά (Πραξιτέλης, Φειδίας) που κοσμούν μέσα κι έξω το Μουσείο Καλών Τεχνών στο Σαντιάγο.

Μια μικρή Ελλάδα φιλοξενείται και στο σταθμό του Μετρό GRECIA, η λειτουργία του οποίου εγκαινιάστηκε το 2005, κι ο οποίος κοσμείται πλέον από 17 εκμαγεία δυτικής ζωφόρου του Παρθενώνα κι από μία μακέτα Ακροπόλεως, δωρεά του ελληνικού Υπουργείου Πολιτισμού. Ο συγκεκριμένος σταθμός, απ' τον οποίο διακινούνται καθημερινώς 22.000 άτομα, αποτελεί σημείο συνάντησης με τον ελληνικό πολιτισμό κι ελεύθερης πρόσβασης για εκπαιδευτικές εκδρομές σχολείων. Όλ' αυτά τα έργα, κατασκευή του Οργανισμού Ανέγερσης Νέου Μουσείου Ακρόπολης, συνοδεύονται από μπρούτζινες πλάκες με επεξηγηματικά κείμενα και σαφή αναφορά στα γλυπτά του Παρθενώνα, καθώς κι από οπτικοακουστικό υλικό που προβάλλεται σε οθόνες πλάσμα, δωρεά του Ιδρύματος «Γαβριήλ και Μαίρης Μουστάκη», γνωστό Ίδρυμα για τη δράση του στην προβολή και διάδοση του ελληνικού πολιτισμού στη Χιλή.

Επιπλέον, σε όλη την Χιλή υπάρχουν 14 δημοτικά σχολεία που φέρουν ελληνικά ονόματα (Δημοκρατία της Ελλάδος, Αθηνά, Πλάτων, Κύπρος, Ελλάς, κ.α.). Υποστηρίζονται με εκπαιδευτικό υλικό, σχετικό με την Ελλάδα, απ' το Ίδρυμα «Γαβριήλ και Μαίρης Μουστάκη», κι οι Χιλιανοί μαθητές τους διδάσκονται την ελληνική ιστορία, φιλοσοφία και μυθολογία, γνωρίζουν τον εθνικό μας ύμνο και χορεύουν παραδοσιακούς ελληνικούς χορούς. Τα σχολεία αυτά, κατά τα τελευταία έξι χρόνια, προσκαλούνται να συμμετάσχουν σε διαγωνισμό ζωγραφικής με θέματα ελληνικού ενδιαφέροντος (μυθολογία, τουρισμός, αρχιτεκτονική κ.α.), που διοργανώνει η Ελληνική Πρεσβεία σε συνεργασία με το ως άνω Ίδρυμα και την Ελληνική Κοινότητα Σαντιάγο. Σημαντική είναι κι η συμμετοχή του Κοινωφελούς Ιδρύματος «Αλέξανδρος Ωνάσης» με την καθιέρωση χρηματικών επάθλων.

Επίσης, γνωστά για τη δράση τους στη διάδοση των ελληνικών γραμμάτων στη Χιλή είναι τα τρία Κέντρα Ελληνικών Σπουδών: το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Playa Ancha στην πόλη του Valparaiso, το Κέντρο Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Metropolitana του Σαντιάγο και το Κέντρο Ελληνικών, Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών «Φώτιος Μαλλέρος» του Πανεπιστημίου της Χιλής στο Σαντιάγο, με Διευθυντή τον καταξιωμένο κι αναγνωρισμένο σε διεθνές επίπεδο Καθηγητή κ. Miguel Castillo Didier, γνωστό για το σπουδαίο μεταφραστικό του έργο στα ισπανικά μεγάλων Ελλήνων δημιουργών (π.χ. Καβάφης, Καζαντζάκης, Σεφέρης, Βενέζης, Ελύτης κ.α.), ο οποίος παρασημοφορήθηκε το 2007 απ' τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας με την τιμητική διάκριση του Ταξιάρχου του Τάγματος του Φοίνικος. Στο Σαντιάγο υπάρχει επίσης παράρτημα της Διεθνούς Ενώσεως Φίλων του Ν. Καζαντζάκη, που κάθε χρόνο συνεργάζεται με το ως άνω Κέντρο Σπουδών, διοργανώνοντας διαλέξεις σχετικά με το έργο του μεγάλου Έλληνα συγγραφέα.

Πρόγραμμα εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας προσφέρει και το χιλιανό Πανεπιστήμιο Adolfo Ibanez το οποίο βραβεύει κάθε χρόνο τους καλύτερους μαθητές για να συμμετάσχουν σε Πρόγραμμα εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας στην Ελλάδα (στις πόλεις Θεσσαλονίκη και Κατερίνη). Σχολείο Ελληνικής Γλώσσας λειτουργεί, επίσης, στην Ελληνική Κοινότητα Σαντιάγο, στο οποίο διδάσκει αποσπασμένη δασκάλα απ' το ελληνικό Υπουργείο Παιδείας. Τα προγράμματα εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας τα παρακολουθούν ομογενείς μας, παιδιά και ενήλικες, καθώς και πολλοί φιλέλληνες, ενώ από φέτος η Ελληνική Κοινότητα Σαντιάγο έχει αναγνωριστεί απ' το ΥΠΕΠΘ ως Κέντρο Πιστοποίησης της Ελληνικής Γλώσσας. Ακόμα, στο Πανεπιστήμιο της Χιλής υπάρχει Τμήμα Χορών, στο οποίο, σε συνεργασία με το Ίδρυμα «Γαβριήλ και Μαίρης Μουστάκη», διδάσκονται ελληνικοί παραδοσιακοί χοροί.

Ο κατάλογος όμως της ευνοϊκής Χιλιανής στάσης κι υποστήριξης δεν τελειώνει εδώ. Η Χιλή είναι απ' τις πρώτες χώρες στη Λατινική Αμερική που σύστησε Επιτροπή για την Επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα το 2004 με αντίστοιχα ψηφίσματα της χιλιανής Γερουσίας το 2004 και το 2006 του χιλιανού Κοινοβουλίου.

Tέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι η ελληνική παρουσία στη Χιλή αποδεικνύεται και ιστορικά. Mε τον Ισπανό κατακτητή Pedro De Valdivia το 1540 έφθασε στη Χιλή κι ένας Έλληνας απ΄το Χάνδακα της Κρήτης, ο Juan De Candia (Ιωάννης απ' το Χάνδακα), γνωστός και ως Juan El Griego, όνομα το οποίο συναντάει κανείς και σε χιλιανούς δρόμους. Επίσης, στον πόλεμο του Ειρηνικού, στη Ναυμαχία του Iκίκε το 1879, στο πλευρό της Χιλής αγωνίστηκαν και πέντε ναυτικοί ελληνικής καταγωγής, μεταξύ των οποίων ο Constantino Micalvi, το όνομα του οποίου φέρει σήμερα φρεγάτα του πολεμικού ναυτικού της Χιλής, καθώς και δημοτικό σχολείο της χιλιανής επαρχίας. Τον προσεχή Ιούλιο, στο πλαίσιο των εορταστικών εκδηλώσεων για τα 200 χρόνια απ' την ανεξαρτησία της Χιλής, που γιορτάζονται το 2010 κι έχουν ήδη ξεκινήσει, θα πραγματοποιηθεί τελετή παράδοσης μιας αναμνηστικής μεταλλικής πλάκας με τα ονόματα των πέντε αυτών ναυτικών, η οποία θα τοποθετηθεί στο Ναυτικό Μουσείο του Βαλπαραίσο, σημαντική πόλη - λιμάνι της Χιλής που περιέχεται στον κατάλογο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ.

Όλα τα ανωτέρω αποδεικνύουν ότι η Ελλάδα έχει έντονη και θετική παρουσία στη Χιλή, που αν και είναι τόσο μακρινή χιλιομετρικά, καταληκτικά όμως είναι πολύ «κοντινή» σε επίπεδο κοινωνικό, ιστορικό και πολιτιστικό. Προφανώς λοιπόν, κάτι εντυπωσιακό συμβαίνει με την Ελλάδα στη χώρα αυτή της Λατινικής Αμερικής και δε μπορεί να αφήσει κανένα αδιάφορο...